احتمالا بارها دیدهاید که کودکان ساعتها با اسباببازیهایشان سرگرم هستند و دنیاهای خیالی برای خود میسازند. اما آیا میدانستید که بازی کردن فراتر از سرگرمی صرف است و میتواند به عنوان ابزاری قدرتمند برای رشد و بهبود سلامت روان کودکان مورد استفاده قرار گیرد؟ اینجاست که صحبت از بازی درمانی به میان می آید.
بازی درمانی روشی نوین در روانشناسی و مشاوره است که از بازی به عنوان زبان اصلی برای برقراری ارتباط کودک، درک دنیای درونی آنها و کمک به حل مشکلاتشان استفاده میکند.
در این مقاله قصد داریم به طور علمی و با زبانی ساده به بررسی بازی درمانی، فواید آن، نحوهی انجام و موارد کاربرد آن بپردازیم. پس با ما همراه باشید.
چرا بازی برای کودکان مهم است؟
کودکان از بدو تولد از طریق بازی با محیط اطرافشان آشنا میشوند، مهارتهای مختلف را کسب میکنند و احساسات و هیجانات خود را ابراز مینمایند. بازی کردن به کودکان کمک میکند تا:
- مهارتهای اجتماعی مانند برقراری ارتباط، همکاری، حل مسأله و همدلی را بیاموزند.
- مهارتهای شناختی مانند تفکر خلاق، حل مسئله و برنامهریزی را تقویت کنند.
- مهارتهای حرکتی درشت و ظریف را توسعه دهند.
- احساسات و هیجانات خود را مدیریت کنند و به شیوهای سالم آنها را ابراز نمایند.
- استرس و اضطراب را کاهش دهند و احساس امنیت و آرامش پیدا کنند.
اما گاهی اوقات کودکان به دلیل تجربیات ناخوشایند، مشکلات عاطفی، اختلالات رفتاری و یا ناتوانیهای یادگیری، نمیتوانند به راحتی احساسات و نیازهای خود را به طور مستقیم بیان کنند. در چنین شرایطی، بازی درمانی میتواند به عنوان ابزاری مؤثر برای برقراری ارتباط با کودکان و کمک به آنها برای غلبه بر چالشها مورد استفاده قرار گیرد.
-------------------------------------
بازی درمانی چیست؟
بازی درمانی نوعی رویکرد درمانی مبتنی بر بازی است که توسط یک درمانگر متخصص کودک و در فضایی امن و سرگرمکننده انجام میگیرد. در طول جلسات بازی درمانی، درمانگر به کودک اجازه میدهد تا به طور آزادانه بازی کند و از طریق مشاهدهی نحوهی بازی کودک، به درک دنیای درونی او، نگرانیها و مشکلاتش میپردازد.درمانگر با استفاده از انواع اسباببازیها و تکنیکهای بازی درمانی، به کودک کمک میکند تا:
- احساسات و هیجانات خود را بهتر بشناسد و به شیوهای سالم آنها را ابراز کند.
- استراتژیهای مقابلهای سالم برای مدیریت استرس و اضطراب بیاموزد.
- مهارتهای حل مسئله و تصمیمگیری را تقویت کند.
- روابط عاطفی مثبت با دیگران برقرار سازد.
- تجربیات ناخوشایند گذشته را پردازش کند و بر آنها غلبه نماید.
-------------------------------------
بازی درمانی برای چه کسانی مفید است؟
بازی درمانی به طور خاص برای کودکان 2 تا 12 ساله که با چالشهای مختلفی روبرو هستند، مفید است. برخی از این موارد عبارتند از:- اختلالات اضطرابی (مانند اضطراب جدایی، اضطراب اجتماعی و فوبیا)
- اختلالات خلقی (مانند افسردگی و اختلال دوقطبی)
- اختلال کمبود توجه و بیش فعالی (ADHD)
- مشکلات رفتاری (مانند پرخاشگری، لجبازی و نافرمانی)
- اختلالات یادگیری
- مشکلات ناشی از رویدادهای آسیبزا (مانند سوگ، طلاق و بلایای طبیعی)
- مشکلات در روابط با همسالان و اعضای خانواده
-------------------------------------
چگونه بازی درمانی انجام میشود؟
جلسات بازی درمانی به طور معمول هفتگی و به مدت 30 تا 45 دقیقه برگزار میشود. در طول جلسات، درمانگر فضایی امن و سرگرمکننده را برای کودک فراهم میکند و انواع مختلفی از اسباببازیها مانند عروسکها، ماشینها، اسباببازیهای ساختنی، وسایل هنری و بازیهای رومیزی در اختیار او قرار میدهد.درمانگر به کودک اجازه میدهد تا به طور آزادانه بازی کند و در عین حال، به دقت رفتار، گفتار و تعاملات او با اسباببازیها را تحت نظر میگیرد. بر اساس مشاهدات خود، درمانگر ممکن است سوالاتی را از کودک بپرسد و یا با او به صورت غیرمستقیم وارد بازی شود. هدف این کار ایجاد ارتباط با کودک، درک دنیای درونی او و کمک به کودک برای بیان احساسات و هیجاناتش است. در این مرحله، مهارت بازی درمانگر اهمیت بسیاری دارد و برای اینکه او بتواند بهترین با کودک به طور موثر و صحیح ارتباط برقرار کند، باید مانند دکتر مونا فرخ زاد مهارت های بسیاری داشته باشد.
بازی درمانی روشی علمی و در عین حال سرگرمکننده برای کمک به کودکان در غلبه بر چالشهای مختلف است. با استفاده از بازی به عنوان زبان اصلی کودکان، بازی درمانی به آنها ابزاری قدرتمند برای درک و مدیریت احساسات، برقراری ارتباط مؤثر و حل مشکلاتشان ارائه میدهد.